Σύνοδος Μπρατισλάβα: Το γαλλο-γερμανικό σχέδιο για Άμυνα και Ασφάλεια στην Ευρώπη
- By defencematters
Η επικείμενη άτυπη σύνοδος κορυφής της ΕΕ στην Μπρατισλάβα αναμένεται να αντιμετωπίσει θέματα που σχετίζονται με την ασφάλεια, με βάση την γαλλο-γερμανική πρωτοβουλία.
Του Αντρέα Φροντίνι*
Η Ασφάλεια – μαζί με την Άμυνα- αναμφισβήτητα παραμένει ένα σημαντικό ζήτημα στην Ευρώπη, λόγω του παραδοσιακού ρόλου που κατέχει η εθνική κυριαρχία των εθνών - κρατών σε αυτόν τον ευαίσθητο τομέα. Σε ότι αφορά τις αντιλήψεις σχετικά με τις απειλές – ιδιαίτερα μεταξύ των Νότιων και Ανατολικών χωρών από τον ευρύτεροo στρατιωτικό τομέα μέχρι την διευρυμένη ασφάλεια και τις δυνατότητες της κάθε χώρας με κάποιες χώρες που αποτελούν τον ‘’σκληρό πυρήνα’’ της Ευρώπης, όπως η Γαλλία, η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιταλία και η Πολωνία να συνιστούν την ''σκληρή ισχύ'' της Ευρώπης, οι διαφοροποιήσεις που υπάρχουν σε ότι αφορά τις ευαισθησίες, τις αντιλήψεις, τις θεωρίες και τις πολιτικές παραμένουν μια πραγματικότητα που δεν μπορούμε να παραβλέπουμε στην Ευρώπη.
Παρόλα αυτά, ο συνδυασμός των εξωτερικών πιέσεων – τόσο όσον αφορά την κρίση στην Ουκρανία αλλά και την αποσταθεροποίηση στη Νότια Μεσόγειο, την άνοδο της τρομοκρατίας σε μερικά κράτη μέλη αλλά και όσον αφορά τον εγχώριο τομέα σε ότι αφορά τις θεσμικές εξελίξεις σχετικά με το Brexit και τα προσδοκόμενα ‘’πλεονεκτήματα’’ του Λονδίνου και την ενδιάμεση άδεια του για τη θεσμική και επιχειρησιακή ενδυνάμωση της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας της ΕΕ και τις πολλαπλές και σημαντικές αναφορές που έχουν γίνει και στην Παγκόσμια Στρατηγική της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας (ΚΕΕΠΑ)‘’ – ίσως είναι ο δρόμος προς την αλλαγή αυτής της μάλλον στάσιμης εικόνας σε κάποιο σημαντικό βαθμό .
Το Γαλλο-γερμανικό σχέδιο για την ευρωπαϊκή αμυντική συνεργασία: Ένα ρεαλιστικό βήμα ;
Σε αυτό το πλαίσιο, το πρόσφατο γαλλο-γερμανικό σχέδιο για την ενίσχυση της ΚΠΑΑ, και την ευρωπαϊκή συνεργασία άμυνας και της ασφάλειας στο σύνολό της, θα μπορούσε να διαδραματίσει έναν πολύ σημαντικό ρόλο.
Σκοπός της πρωτοβουλίας αυτής είναι κατά κάποιο τρόπο διττός.
Από τη μία πλευρά, η ανάγκη για μια συνεκτική και συνεργατική πολιτική απάντηση στις προαναφερθείσες προκλήσεις και απειλές που πλήττουν την Ευρώπη απαιτεί σαφώς νέα ώθηση στους τομέις της άμυνας και την συνεργασία για την ασφάλεια - και, ενδεχομένως, ακόμη και πλήρη ένταξη - μέσω της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Από την άλλη πλευρά, η μεγαλύτερη διευρωπαϊκή συνεργασία με την ΕΕ αποτελεί επίσης μια κάπως ρεαλιστική απάντηση στην έμμεση πρόκληση όσο αφορά τη διατήρηση ενός λειτουργικού συστήματος άμυνας και ασφάλειας στην Ευρώπη σε περιόδους διαρκής και εκτεταμένης οικονομικής επιβράδυνσης, και υπό το πρίσμα της σκληρής προσπάθειας στα κλιμάκια της στρατιωτικής διοίκησης να αντιστρέψει τις μειώσεις στον αμυντικό προϋπολογισμό της τελευταίας δεκαετίας.
Γενικότερα, σε περιόδους βαθιάς αβεβαιότητας όχι μόνο για την ασφάλεια της Ευρώπης, αλλά και ευρύτερα για το ίδιο το μέλλον της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, η επένδυση στη συλλογική ευρωπαϊκή άμυνα και την ασφάλεια, θα μπορούσε να αποτελέσει υπεύθυνη και διορατική πολιτική επιλογή.
Σαφώς, η ίδια η εφαρμογή του εν λόγω σχεδίου θα απαιτήσει βραχυπρόθεσμα κάποια βήματα αλλα και μια πρωταρχική πολιτική δέσμευση από την ΕΕ και τα κράτη μέλη της, ιδίως απο τα μεγαλύτερα κράτη.
Παρ 'όλα αυτά, το γαλλο-γερμανικό σχέδιο παρουσιάζει δύο πιθανά πλεονεκτήματα: πρόκειται για δύο από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ιδιαίτερα το Βερολίνο (αν μη τι άλλο λόγω της αύξουσας εξωτερικής πολιτικής και τις φιλοδοξίες ασφάλειας που εκφράζονται από τη σημερινή γερμανική ηγεσία), και φαίνεται σε μεγάλο βαθμό συμβατό με τις υφιστάμενες διαδικασίες και τους μηχανισμούς της ΕΕ.
Αν ρίξουμε μια ματιά στο περιεχόμενο της πρότασης, το γαλλο-γερμανικό σχέδιο σίγουρα περιλαμβάνει αρκετές αναφορές στην ένταξη των ευρωπαϊκών
αμυντικών δομών, συμπεριλαμβανομένης και της δημιουργίας μόνιμου Αρχηγείου της ΕΕ για την ΚΕΠΠΑ, δομών διοίκησης για τον διαμερισμό στρατιωτικων περιουσιακών στοιχείων, την αναζωογόνηση μάχιμων μονάδων της ΕΕ, την ληξιπρόθεσμη ενεργοποίηση κάποιων “αδρανή ρήτρων” της Συνθήκης της Λισαβόνας, όπως η Μόνιμη Διαρθρωμένη Συνεργασία (Pesco), και η χρήση κονδυλίων της ΕΕ για τη χρηματοδότηση στρατιωτικής έρευνας.
Υπάρχουν, βέβαια, κάποια συγκεκριμένα όρια στον βαθμό ολοκλήρωσης που μπορεί και πρέπει να επιτευχθεί βραχυπρόθεσμα - σύμφωνα με το Παρίσι και το Βερολίνο - και το σχέδιο σαφέστατα δεν στοχεύει να δημιουργήσει οποιαδήποτε υπερεθνική οντότητα της ΕΕ - για να μην αναφερθούμε σ’ ένα πλήρες «ευρωπαϊκό στρατό» - υπεύθυνη για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή της πολιτικής άμυνας και ασφάλειας σε όλη την Ευρώπη.
Αντίθετα, αυτο που φαίνεται οτι στοχύεει ειναι μια πιο προοδευτική και ρεαλιστική εναρμόνιση, και μια μακροπρόθεσμη σύγκλιση, των δράσεων των κρατών μελών της ΕΕ σε αυτόν τον τομέα. Αυτό φαίνεται, συνολικά να ειναι μια λογική λύση.
Ποιο είναι το μέλλον των σχέσεων του ΝΑΤΟ με τη στρατηγική στάση των ΗΠΑ;
Όποια και αν είναι η ακριβής μορφή που θα μπορούσε να πάρει αυτη η ενισχυμένη αμυντική συνεργασία στην Ευρώπη στο εγγύς μέλλον, επίσης, υπό το πρίσμα του γαλλο-γερμανικού σχεδίου, είναι απίθανο να μην ειναι συμβατή με το ΝΑΤΟ.
Ακριβώς το αντίθετο μάλιστα.
Η ισχυρότερη συνεργασία των ηγετών της ΕΕ στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας θα πρέπει να συνδυαστεί με έναν ανανεωμένο και αμοιβαία επωφελής καταμερισμό εργασιών μεταξύ της ΕΕ και του ΝΑΤΟ - που θα συμπεριλαμβάνει τη σχέση μεταξύ της συλλογικής ασφάλειας και αποστολών και επιχειρήσεων “εκτός περιοχής”, οι οποίες θα συμβάλουν στην ευρωπαϊκή ασφάλεια στο προβλεπτό μέλλον.
Με την ίδια λογική, φαίνεται αρκετά εύλογο ότι οι ΗΠΑ θα χαιρετίσουν την πρωτοβουλία αυτή, δεδομένου ότι πληροί την μακροχρόνια έκκληση της Ουάσινγκτον για μια ισχυρότερη και πιο ενεργή εμπλοκή σε θέματα ασφάλειας από τους Ευρωπαίους, τόσο εντός όσο και γύρω από την Ευρώπη.
H Αναμονή για την Μπρατισλάβα
Η επικείμενη άτυπη σύνοδος κορυφής της ΕΕ στην Μπρατισλάβα αναμένεται να αντιμετωπίσει αυτά και άλλα θέματα που σχετίζονται με την ασφάλεια, με βάση την γαλλο-γερμανική πρωτοβουλία και τις διάφορες θεσμικές πρωτοβουλίες και τις εξελίξεις στην ΕΕ που ήδη υπάρχουν - οι περισσότερες από τις οποίες αντιπροσωπεύουν την «κληρονομιά» του Ευρωπαϊκό Συμβουλίου το 2013 για την ΚΠΑΑ, και την πολιτική και θεσμική συνέχεια του.
Ενώ διακυβερνητικές διαβουλεύσεις στην Μπρατισλάβα είναι πιθανό με κάποιο τρόπο να χαλαρώσουν την ώθηση της γαλλο-γερμανικής πρωτοβουλίας, τα χαρακτηριστικά της εν λόγω πρότασης έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν ένα χρήσιμο «σενάριο» για το μέλλον της άμυνας και ευρύτερης συνεργασίας για την ασφάλεια σε ολόκληρη την Ευρώπη, σε πλήρη συνέργεια με φορείς της ΕΕ, όπως η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής δράσης (ΕΥΕΔ), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Άμυνας (ΕΟΑ).
Μόνο ο χρόνος θα δείξει αν θα πετύχει.
*O Αντρέα Φροντίνι (Andrea Frontini) ειναι Αναλυτής Πολιτικής, Κέντρο Ευρωπαϊκής Πολιτικής (EPC), Βρυξέλλες, Βέλγιο
Πηγή: DefenceMatters.org
