Τουρκία: Τι οδήγησε στο πραξικόπημα;
- By Andrej Matisak
Δυο ειδικοί σε θέματα πολιτικής παρουσιάζουν τις απόψεις τους σχετικά με τους λόγους που οδήγησαν σε πραξικόπημα αλλά και ποιοι μπορεί να κρύβονται πίσω από αυτήν την απόπειρα.
Άντρε Μάτισακ
Ποιοι είναι οι λόγοι που οδήγησαν στην απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία αλλά και τα σενάρια που στάθηκαν η αφορμή προς αυτή τη κατεύθυνση; Πως η υποβάθμιση των ενόπλων δυνάμεων μπορεί να παίζει σημαντικό ρόλο προς αυτό το αποτέλεσμα και τι ρόλο έπαιξε η κυβέρνηση Ερντογάν;
Δυο ειδικοί σε θέματα πολιτικής παρουσιάζουν τις απόψεις τους σχετικά με τους λόγους που οδήγησαν σε πραξικόπημα αλλά και ποιοι μπορεί να κρύβονται πίσω από αυτήν την απόπειρα στον δημοσιογραφο Άντρε Μάτισακ και στο DefenceMatters.
- Δεδομένου ότι η Τουρκία έχει μια ιστορία με πραξικοπήματα (ανεξάρτητα από το τι νομίζουμε εμεις για τον Πρόεδρο Ερντογάν είναι αρκετά δημοφιλής πολιτικός), αυτό που συνέβη είναι αρκετά απρόσμενο, σωστά; Τι περιμένει τώρα την Τουρκία, πως θα αντιδράσει ο Πρόεδρος Ερντογάν;
James Ker-Lindsay: Ερευνητής ειδικός σε θέματα Πολιτικής της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, στο London School of Economics
Έμεινα κυριολεκτικά αποσβολωμένος σχετικά με την είδηση πραξικοπήματος στην Τουρκία. Όταν τα νέα γνωστοποιήθηκαν χθες το βράδυ, υπέθεσα αρχικά ότι επρόκειτο για τρομοκρατικό χτύπημα. Φαινόταν ότι ήταν πέρα από κάθε πραγματικότητα το γεγονός ότι επρόκειτο για μια στρατιωτική εξέγερση πλήρους κλίμακας. Πριν από 15 χρόνια αυτό θα ήταν το πρώτο πράγμα που θα σκεφτόμουν.
Ωστόσο, αυτό που συνέβη οδηγεί τη σκέψη μας σε μια από τις πιο βαθιές αλλαγές που επηρέασαν την πολιτική της Τουρκίας την τελευταία δεκαετία: την προφανή υποβάθμιση του ρόλου των ενόπλων δυνάμεων. Υπήρξαν αρκετοί λόγοι που συνέβη αυτο αλλα ουσιαστικά αυτή η υποβάθμιση συνέβη γιατι ο Ερντογάν έχει καταφέρει να φέρει τις ένοπλες δυνάμεις υπό πλήρη πολιτικό έλεγχο - ή έτσι είχαμε πιστέψει τουλάχιστον.
Σε αυτό το στάδιο δεν είναι ξεκάθαρο ποιος κρύβεται πίσω από αυτό.
Από την άλλη πλευρά, θα μπορούσε να έχει οργανωθεί από τους οπαδούς μιας ισλαμικής θρησκευτικής οργάνωσης ( Κίνημα Γκιουλέν) που είχε στενές σχέσεις με τον Ερντογάν, οι οποίες ωστόσο διεκόπηκαν λίγα χρόνια πριν. Πολλοί πιστεύουν ότι αυτός κρύβεται πίσω από όλα αυτά καθώς έχει ισχυρές διασυνδέσεις σε πολλά σημεία της τουρκικής κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένων και των δυνάμεων ασφαλείας. Τέτοιοι ισχυρισμοί έχουν εντόνως διαψευσθεί από τον ίδιο τον Φετουλάχ Γκιουλέν. Παρόλα αυτά, για αυτό ακριβώς το λόγο πολλοί τον κατηγορούν.
Η άλλη άποψη είναι ότι το πραξικόπημα μπορεί να οργανώθηκε από όσους είναι ακόμα πιστοί στο τουρκικό καθεστώς που εγκαθιδρύθηκε από τον Αττατούρκ, τους Κεμαλιστές. Το πρόβλημα με αυτή τη θεωρία είναι ότι οι κεμαλιστές είναι ανίσχυροι. Κάποτε οποιοσδήποτε μπορούσε να υποπτευθεί τις θρησκευτικές συμπάθειες οι οποίες έπρεπε να εξαλειφθούν από τις ένοπλες δυνάμεις. Όχι πια.
Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν πολλοί κατώτεροι αξιωματικοί πιστοί στο Ερντογάν και το ΑΚΡ. Εν τω μεταξύ, πολλοί ανώτεροι αξιωματικοί έχουν συλληφθεί και δικαστεί για απόπειρα ανατροπής της κυβέρνησης. Την ίδια στιγμή, πολλοί άλλοι στρατηγοί βλέποντας την κατάσταση που επικρατεί έχουν λάβει πρόωρη συνταξιοδότηση. 'Αρα λίγοι πίστευαν ότι οι κεμαλιστές θα μπορούσαν να οργανώσουν ένα πραξικόπημα πια. Από την άλλη πλευρά, θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι αυτό προσδίδει κάποια αξιοπιστία στις εκθέσεις που αναλήφθηκαν σε επίπεδο συνταγματάρχη. Ωστόσο, ακόμη και αν αληθεύει αυτό, θα ήταν πραγματικά μια τελευταία ανέλπιδη προσπάθεια των κεμαλιστών.
Θα είναι συναρπαστικό να ανακαλύψουμε ποιος ήταν πίσω από αυτό και πώς κατάφεραν να οργανώσουν αυτήν την πολύ σοβαρή από κάθε άποψη απόπειρα πραξικοπήματος . Ωστόσο, όπως και πολλοί άλλοι είμαι βαθιά ανήσυχος σχετικά με το τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την Τουρκία. Τα τελευταία χρόνια, η χώρα έχει περάσει σε ένα ολοένα και πιο αυταρχικό καθεστώς, εάν όχι δικτατορικό υπό την ηγεσία του Ερντογάν. Έγιναν πολλές προσπάθειες περιορισμού των πολιτών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αλλά και περιορισμού της κοινωνίας των πολιτών και της ανεξαρτησίας των μέσων ενημέρωσης .
David Romano, Καθηγητής Missouri State University
Ήταν έκπληξη αλλά όχι ένα απροσδόκητο γεγονός. Το 1960, πραγματοποιήθηκε στην Τουρκία για πρώτη φορά πραξικόπημα. Ο πρωθυπουργός Αντνάν Μεντερές ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στο μισό σχεδόν πληθυσμό της Τουρκίας - περίπου ο μισός πληθυσμός που ψηφίζει σήμερα ΑΚΡ ( οι θρησκόληπτοι, συντηρητικοί Τούρκοι από μέρη της χώρας που έχουν επηρεαστεί λιγότερο από τη Δύση). Βεβαίως ήταν λογικό να απομακρυνθεί από την εξουσία από το στρατό το 1960 και να εκτελεστεί μαζί με δύο υπουργούς του . Ωστόσο αυτό ήταν ένα μεγάλο ρίσκο χωρίς ιδιαίτερα αποτελέσματα για στην Τουρκία.
Εάν ο Ερντογάν μείνει πιστός στο σύστημα, θα χρησιμοποιήσει την απόπειρα πραξικοπήματος για να εδραιώσει περαιτέρω την εξουσία του, να πιέσει προς μια κατεύθυνση συνταγματικών αλλαγών που θα δημιουργήσουν ένα προεδρικό σύστημα, και θα διαβρώσει ακόμα περισσότερο τις ελευθερίες των πολιτών και των δημοκρατικών ελέγχων και ισορροπιών. Ήταν πάντα παρανοϊκός , αλλά όπως λένε, οι παρανοϊκοί πάντα έχουν εχθρούς.
Μετάφραση: Αγγελική Μαξούρη
