Είναι έτοιμο το ΝΑΤΟ να αντιμετωπίσει τη Ρωσία; Ειδικός απαντά
- By Octavian Manea
Αφότου η Ρωσία κατέκτησε την Κριμαία άρχισε με πολύ σταθερά βήματα να ενισχύει τις αμυντικές της ικανότητες απέναντι στο ΝΑΤΟ.
Η ενίσχυση της αποτροπής ήταν ο κύριος στόχος κατά την τελευταία Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Βαρσοβία. Παρόλα αυτά, πέρα από την εκ περιτροπής ανάπτυξη χερσαίων δυνάμεων ως μέρος της αυξημένης παρουσίας στην Ανατολική Πτέρυγα, ένα θέμα το οποίο παραμένει είναι τι είδους δυνατότητες θα αναπτύξει η Συμμαχία για να τις προστατέψει και για να διατηρήσει την πρόσβαση της στο ολοένα και περισσότερο ''κλειστό'' σύστημα της Βαλτικής.
Ακολουθεί συνέντευξη με τον Ian J.Brzezinski ερευνητή και μέλος του Brent Scowcroft Centre σε θέματα Διεθνούς Ασφάλειας, Ατλαντικό Συμβούλιο. Υπηρέτησε ως Αναπληρωτής Βοηθός Γραμματέας Άμυνας για την Ευρώπη και το ΝΑΤΟ την περίοδο 2001-5.
Ποια είναι η επίδραση της "αντι-πρόσβασης, άρνησης περιοχής" (anti access area- denial, A2/AD) που βλέπουμε στην Κριμαία στην ευρύτερη περιοχή της Μαύρης Θάλασσας ; Φαίνεται ότι υπάρχει ένα δεύτερο Κάλινινγκραντ, ένα Καλινινγκράντ του Νότου;
Αφότου οι Ρώσοι κατέκτησαν την Κριμαία άρχισαν με πολύ σταθερά βήματα να ενισχύουν τις αμυντικές τους ικανότητες στην χερσόνησο. Ανακοίνωσαν τα σχέδια τους για την τοποθέτηση πυραύλων μεσαίου βεληνεκούς τύπου Ισκαντέρ. Επίσης, αναπτύσσουν νέα υποβρύχια, νέα εξελιγμένα αεροσκάφη τελευταίας τεχνολογίας στη Μαύρη Θάλασσα και στην Κριμαία.
Αυτά είναι τα βασικά στοιχεία ενος "θύλακα" A2/AD, όπου υπάρχει αντι-πρόσβαση/άρνηση περιοχής, περιοχή που αξιοποιεί η γεωγραφική θέση της Κριμαίας, καλύπτοντας έτσι μεγάλη έκταση της περιοχής της Μαύρης θάλασσας. Οι δυνατότητες A2/AD δεν είναι μόνο χρήσιμες στην άμυνα αλλά και στην επίθεση καθώς επιτρέπουν στις δυνάμεις του επιδρομέα να επιχειρούν με μεγαλύτερη ατιμωρησία.
Όταν υπάρχουν συγκρουσιακές σχέσεις με μια χώρα όπως η Ρωσία, η οποία απέδειξε ότι υπάρχουν διαφορές εντός της Συμμαχίας του ΝΑΤΟ, είναι ένα στρατηγικό γεγονός όχι μόνο για τη Ρωσία αλλά και για την Ουκρανία στην οποία η Μόσχα έχει ήδη εισβάλει αλλά και για τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία, την Τουρκία ή τη Γεωργία. Γενικότερα η Κριμαία είναι ένα στρατηγικό σημείο στη Μαύρη Θάλασσα. Αυτός ο οποίος ελέγχει την Κριμαία, διαθέτει ένα σημαντικό γεωγραφικό πλεονέκτημα.
Αν κοιτάξουμε μόνο τις περιοχές που καλύπτουν τα ρωσικά εναέρια αμυντικά συστήματα, αεροσκάφη, βαλλιστικοι πυραύλοι και πυραύλοι Cruise, και έχουν ως αφετηρία την Κριμαία, μπορούμε να δουμε οτι θα μπορούσε να καλύψουν ολόκληρη την Ουκρανική ακτή αν όχι το μεγαλύτερο μέρος της Ρουμανικής ακτής.
Πιστεύετε ότι υπάρχει περίπτωση να δούμε την Ουκρανία και την Γεωργία να συνεργάζονται στην ίδια κατεύθυνση με το ΝΑΤΟ για να αντιμετωπίσουν την ρωσική απειλή στη Μαύρη Θάλασσα;
Η ευκαιρία αυτή πάντα υπήρχε. Ήταν μια αποτυχία των Νατοϊκών συμμάχων της Μαύρης Θάλασσας που δεν την άρπαξαν νωρίτερα. Η αποτυχία αυτή ουσιαστικά είχε τις ρίζες της στις διαφορετικές εθνικές ατζέντες και στη Σύμβαση του Μοντρέ που ουσιαστικά ελέγχει την διεθνή πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα. Η Τουρκία κρατούσε πάντοτε ιστορικά σκεπτικιστική στάση απέναντι σε ένα διευρυμένο ρόλο του ΝΑΤΟ στην περιοχή. Η ευκαιρία υπήρχε πάντοτε ωστόσο σήμερα υπάρχει επείγουσα ανάγκη για συνεργασία. Ελπίζω ότι η δέσμευση της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ θα διευρύνει το ρόλο της στη Μαύρη Θάλασσα και θα παίξει καταλυτικό ρόλο στη συνεργασία όσον αφορά τον εναέριο και θαλάσσιο τομέα, τόσο όσον αφορά τα μέλη του ΝΑΤΟ όσο σχετικά με τους εταίρους του ΝΑΤΟ στην περιοχή.
Πρέπει να υπάρχει μια συγκεκριμένη εναέρια και ναυτική στρατηγική φιλοσοφία για να πλησιάσουμε τη ρωσική A2/AD απειλή στη Μαύρη θάλασσα;
Δεν ανησυχώ τόσο για το δόγμα αυτή τη στιγμή όσο για τις δυνατότητες που η Συμμαχία θα έπρεπε να αναπτύσει και γενικά που μπορεί να επιδεικνύει ενάντια στην πρόκληση A2/AD που θέτει η Ρωσία. Αν πρόκειται να αντιμετωπίσει κάποιος ένα αντίπαλο περιβάλλον A2/AD, τότε θα πρέπει να διαθέτει συγκεκριμένες δυνατότητες για να αντιμετωπίσει τα συστήματα A2/AD.
Θα χρειαστεί ενισχυμένες δυνάμεις για να καταστρέψει εχθρικά βλήματα, εναέρια και ακτοπλοϊκά σκάφη καθώς και βαλλιστικούς πυραύλους ώστε να προστατέψει τις δυνάμεις του από τα εχθρικά βλήματα και αεροσκάφη καθώς επίσης και ανθυποβρυχιακά πολεμικά πλοία (ASW) για επιτήρηση αλλά και αναγνώριση (ISR) ώστε να υπάρχει ειδοποίηση σχετικά με τις επιθέσεις αλλά και ταυτοποίηση των στόχων κατά τη διάρκεια της μάχης.
Είναι πολύ μεγάλη η συζήτηση σχετικά με το αν η εναέρια και θαλάσσια μάχη είναι το σωστό δόγμα αλλά αυτό το δόγμα είναι άχρηστο χωρίς να υπάρχουν ήδη οι απαραίτητες δυνατότητες. Αυτό που ουσιαστικά έχει σημασία είναι το είδος των δυνατοτήτων τόσο των επιθετικών όσο και της συλλογής πληροφοριών, επιτήρησης και αναγνώρισης, τα οποία θα φανούν αν τα διαθέτει η Συμμαχία στο κοντινό μέλλον.
Είναι έτοιμη η Συμμαχία να αντιμετωπίσει το κενό που υπάρχει όσον αφορά τις δυνατότητες της και ιδιαίτερα σε ότι αφορά τις δυνατότητες που πρέπει να έχει για να υπάρχει εξισορρόπηση απέναντι σε θύλακες A2/AD;
Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας η Συμμαχία έκανε βήματα ώστε να περάσει από μια στάση ασφάλειας (assurance) σε μια στάση αποτροπής (deterrence). Από την άλλη μεριά, υπήρχε μια αξιοσημείωτη ανατροπή όσον αφορά τη μείωση των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών.
Ωστόσο, επειδή είμαστε ακόμα στην αρχή αυτής της κατάστασης δεν θα πρέπει να υπερβάλλουμε όταν αναφερόμαστε σε αυτό το γεγονός. Βέβαια, η αλλαγή αυτή είναι πραγματική και προσδίδει αξιοπιστία στις δεσμεύσεις των συμμάχων που ουσιαστικά επαναφέρουν τα έξοδα τους στο 2% του ΑΕΠ.
Η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ έδειξε μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση και αποφασιστικότητα στις προκλήσεις που θέτει η αυξανόμενη επιθετικοτητα της Ρωσίας. Όμως το ερώτημα είναι πόσο μακριά θα φτάσει το ΝΑΤΟ και πόσο ανανεωμένο είναι σε θέματα ετοιμότητας αλλά και πως μπορεί να αντεπεξέλθει.
Βλέπουμε αρκετές πολιτικές δεσμεύσεις αλλά μέχρις ότου τα χρήματα να δοθούν και να γίνουν οι επενδύσεις πρέπει να κάνουμε υπομονή. Ωστόσο, μπορεί και να γίνουν αρκετά πράγματα με τις ήδη υπάρχουσες δυνάμεις.
Με απογοήτευσε λίγο το γεγονός ότι η Συμμαχία έδειξε να δυσκολεύται στην ανασύνταξη δυνάμεων για την Προκεχωρημένη Παρουσία (enhanced forward presence) της.
Ως Αμερικανός άσκησα κριτική στον Πρόεδρο της χώρας μου για την αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από την Ευρώπη, αλλά αξίζει να σημειώσουμε ότι στην ουσία ανέτρεψε το συγκεκριμένο γεγονός, καθώς δεσμεύτηκε ότι θα στείλει μια τεθωρακισμένη ταξιαρχία στην Ευρώπη. Επίσης σκοπεύει να στείλει προκατασκευασμένο εξοπλισμό για μια επιπλέον τεθωρακισμένη ταξιαρχία .
Μένω έκπληκτος με το γεγονός ότι οι Δυτικοί και οι Νότιοι σύμμαχοι μπόρεσαν να ανασυντάξουν μόνο δύο τάγματα. Αυτό δεν θεωρείται δίκαιη κατανομή ευθύνης. Οι δυτικοί σύμμαχοι θα έπρεπε να συνεισφέρουν με μεγαλύτερο σθένος στην Προκεχωρημένη Παρουσία του ΝΑΤΟ.
Τι θα έκανε την Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ την Βαρσοβία επιτυχία κατά τη γνώμη σας;
Η επιτυχία της Συνόδου Κορυφής θα κριθεί στην διαχείριση που θα γίνει σχετικά με τις αποφάσεις της σε τρεις βασικούς άξονες: Αρχικά τον άξονα που αφορά την προκεχωρημένη Παρουσία του ΝΑΤΟ και πως το ΝΑΤΟ θα χειριστεί την αναδυόμενη γκρίζα ζώνη στην Ευρώπη, κυρίως πως θα αντιμετωπίσει τη σχέση του με την Ουκρανία και πως θα διευρύνει την κατανομή ευθύνης.
Όσον αφορά την Προκεχωρημένη Παρουσία της Συμμαχίας, έχει ανακοινωθεί ότι θα αναπτυχθούν τάγματα σε κάθε μια από τις Βαλτικές χώρες και στην Πολωνία. Δεν είναι ξεκάθαρο ακόμη ποιες ειναι οι δυνατότητες που θα έχουν αυτές οι δυνάμεις.
Τα τάγματα δεν ειναι σημαντικά όταν βρίσκονται απέναντι απο την Δυτική στρατιωτική περιοχή της Ρωσίας, η οποία έχει δεκάδες χιλιάδες στρατεύματα τα οποία τίθενται ταχέως σε κίνηση ενώ παράλληλα αναπτύσσονται και εξοπλίζονται για μάχη υψηλής έντασης.
Αυτές οι ρωσικές δυνάμεις έχουν επανειλημμένως δείξει την ετοιμότητα τους και αναπτύσσονται με σκοπό την κατάσχεση εδάφους κατά μήκος των συνόρων της Ρωσίας μέσω ασκήσεων .
Εάν αυτά τα τάγματα πρόκειται να αποδειχθούν ένας αποφασιστικός αποτρεπτικός παράγοντας τότε θα διαθέτουν ένα βαθμό βιωσιμότητας, δυνατότητα να επιβάλλονται στον επιδρομέα αλλά και τη σιγουριά ότι το ΝΑΤΟ έχει τη δυνατότητα να αντεπιτίθενται γρήγορα σε μια ιδιαιτέρως κλειστή περιοχή μάχης A2/AD.
Έτσι το ερώτημα είναι το πως η προκεχωρημένη Παρουσία του ΝΑΤΟ αλλά και πως οι δυνατότητες συλλογής πληροφοριών, επιτήρησης και αναγνώρισης αλλά και τα αμυντικά της συστήματα πρόκειται να ελαχιστοποιήσουν μια αναπάντεχη επίθεση και να ανταπεξέλθουν κατά την διάρκεια αυτής. Ποιο πρέπει να είναι το ποσοστό θνησιμότητας; Προς το σκοπό αυτό τα εν λόγω τάγματα θα χρειαστούν κάποιες επιπλέον δυνατότητες, ίσως ένα δικό τους πυροβολικό και περισσότερα άρματα μάχης.
Τέλος, η Συμμαχία πρέπει να έχει σχέδιο, ικανότητα και ετοιμότητα ώστε να ενδυναμώνει γρήγορα αυτά τα τάγματα και κυρίως αυτά τα οποία αναπτύσσονται στη Βαλτική, γεγονός το οποίο απαιτεί την ικανότητα να κινούνται ταχέως σε μια περιοχή A2/AD.
Πότε θα επιδείξει το ΝΑΤΟ αυτή τη δυνατότητα και ετοιμότητα; Η Συμμαχία πρέπει να επιδεικνύει αυτή τη δυνατότητα σε κάθε περίσταση τόσο σε επίπεδο ταξιαρχίας όσο και κατά τη διάρκεια των ασκήσεων των ταγμάτων. Πρέπει να περιμένουμε ότι η Μόσχα θα παρατηρήσει στενά την ενισχυμένη παρουσία του ΝΑΤΟ.
Όσον αφορά την γκρίζα ζώνη όπου αναδύεται στην Ευρώπη, το ΝΑΤΟ πρέπει να είναι προσεχτικό όχι μόνο στην ενίσχυση των Ανατολικών Συνόρων αλλά και με ένα τρόπο με τον οποίο βασικά θα λέει στη Μόσχα (όπως επίσης στην Ουκρανία, την Γεωργία, τη Μολδαβία) οτι η Ρωσία δεν έχει την ευχέρεια να κάνει επιχειρήσεις σε αυτές τις χώρες.
Αν δεν αυξήσουμε σημαντικά την συνεργασία για την ασφάλεια με αυτές τις χώρες και ειδικά με την Ουκρανία, παρέχοντας τους όπλα τα οποία χρειάζονται ώστε να υπερασπιστούν την χώρα τους ( όπως αντιαρματικά και εναέρια αμυντικά όπλα) θα στείλουμε το λάθος μήνυμα στη Μόσχα, ότι θα υπερασπιστούμε το έδαφος του ΝΑΤΟ και ότι οι υπόλοιποι ‘’αφήνονται στην τύχη στους’’.
Ειναι πολύ σημαντικό οι αποφάσεις της Βαρσοβίας να οδηγούν σε μια εμβάθυνση των σχέσεων του ΝΑΤΟ με την Γεωργία, τη Μολδαβία και την Ουκρανία. Η Ουκρανία δεν χρειάζεται μόνο βοήθεια για να αμυνθεί αλλά και για να κάνει συλλογή πληροφοριών, επιτήρηση, αναγνώριση κτλ, ώστε να βελτιώσει την επίγνωση της κατάστασης της. Τίποτα από όλα αυτά δεν απειλούν την εδαφική ακεραιότητα της Ρωσίας. Ακόμα ένα σημαντικό θέμα είναι ο επιμερισμός των βαρών. Ανησυχώ σχετικά με το γεγονός ότι οι ΗΠΑ έχουν δεσμευτεί να τετραπλασιάσουν τη χρηματοδότησή τους προς την Ευρώπη (European Reassurance Initiative ) σε 3,4 δις δολαρια, να γίνει ανακατανομή τεθωρακισμένων ταγμάτων μάχης , τα οποία θα βρίσκονται εκ περιτροπής στην Ευρώπη και ότι έχουν πρόθεση να εξοπλίσουν και ένα δεύτερο τεθωρακισμένο τάγμα. Αντίθετα, η Δυτική Ευρώπη αναπτύσσει μόνο δύο τάγματα .
Δεν το βρίσκω ιδιαίτερα δίκαιο αυτό. Ειδικά όταν μιλάμε για την “αυλή” της Ευρώπης. Η αποτυχία αυτή να ενσωματώσει μια πιο ‘’δυνατή στήριξη’’ της Δυτικής Ευρώπης στην Ενισχυμένη Παρουσία του ΝΑΤΟ θέτει σε κίνδυνο την σημαντική αλλά εύθραυστη αναζωπύρωση των υπερατλαντικών σχέσεων στην Ούάσινγκτον.
Μετάφραση: Αγελλική Μαξούρη
